ทำความรู้จัก ผู้ตรวจสอบบัญชี BIG4 คืออะไร ?

จากกรณี การตกแต่งบัญชี ยอดขายปลอม 25,000 ล้านบาท ของ STARK หนึ่งในผู้เกี่ยวข้อง ที่ถูกพูดถึงกันมากที่สุด ก็คือ “ผู้ตรวจสอบบัญชี”

ถ้าจะให้พูดถึง ผู้เล่นรายใหญ่ในกลุ่มนี้ ก็จะมีทั้งหมด 4 ราย หรือที่เราเรียกกันว่า BIG4 ซึ่งทำธุรกิจคอยตรวจสอบบัญชี ให้กับบริษัททั่วทุกมุมโลก รวมถึงบริษัทในไทย

แล้ว BIG4 เป็นใครกันบ้าง ?
ลงทุนแมนจะเล่าให้ฟัง

BIG4 คือ บริษัทผู้ตรวจสอบบัญชีรายใหญ่ระดับโลก 4 ราย คือ

-PricewaterhouseCoopers (PwC)
-EY (เดิมคือ Ernst & Young)
-Deloitte Touche Tohmatsu (Deloitte)
-KPMG

ซึ่งทั้งหมดมีบริษัทลูกที่ดำเนินธุรกิจอยู่ในไทย โดยบริษัทยักษ์ใหญ่ในไทยแทบทุกรายล้วนใช้บริการ BIG4 ในการตรวจสอบบัญชีทั้งสิ้น

- MINT, TRUE, BANPU เป็นลูกค้าของ PwC
- BDMS, BH, BTS เป็นลูกค้าของ EY
- BBL เป็นลูกค้าของ Deloitte
- ADVANC, CPN, CPF, KBANK, SCB, SCC, INTUCH เป็นลูกค้าของ KPMG

และ STARK ก็เคยเป็นลูกค้าของ Deloitte และตอนนี้เป็นลูกค้าของ PwC

แล้วทำไมต้อง BIG4 ?

เนื่องจากบริษัทตรวจสอบบัญชีทั้ง 4 รายนี้เป็นที่รู้จัก และเป็นที่ยอมรับในระดับโลก

ซึ่งนอกจากภาพลักษณ์และความน่าเชื่อถือแล้ว ยังมีขนาดของงานมาเกี่ยวข้องอีกด้วย

โดยทั่วไปยิ่งบริษัทต่าง ๆ มีขนาดใหญ่เท่าไร ยิ่งมีแนวโน้มที่จะมีปริมาณธุรกรรมที่มากและซับซ้อนสูงขึ้น เช่น มีบริษัทลูกมากมาย, มีการร่วมทุนกับบริษัทต่างชาติ, มีการลงทุนในหลากหลายประเทศ รวมไปถึงการซื้อสินทรัพย์หรือกิจการต่าง ๆ เป็นต้น

ซึ่งการที่จะนำรายละเอียดข้อมูลต่าง ๆ ที่มีความซับซ้อนมาแปลงเป็นตัวเลขที่อยู่ในงบการเงิน รวมถึงรายละเอียดที่อยู่ในหมายเหตุประกอบงบฯ อย่างถูกต้องตามหลักบัญชีนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย

จึงมักจะต้องอาศัยเหล่าบริษัท BIG4 ที่เรียกได้ว่าเป็นแหล่งรวมตัวของเหล่านักบัญชีที่มีความสามารถในสาขาวิชาชีพนี้เป็นผู้รับหน้าที่

ซึ่งทั้งนักลงทุนในไทยและต่างประเทศ รวมถึงธนาคารที่เป็นคนปล่อยเงินกู้ให้ มักจะค่อนข้างสบายใจในระดับหนึ่ง เมื่อเห็นบริษัทที่ตนเองวิเคราะห์อยู่นั้น ถูกตรวจสอบบัญชีโดย BIG4

สุดท้ายจึงทำให้บริษัท BIG4 เป็นหนึ่งในเป้าหมายของนิสิตนักศึกษาในสาขาวิชาบัญชีที่อยากเข้าร่วมงานด้วย

ถ้าเรียงลำดับของบริษัทจากรายได้จะเป็นดังนี้ (เนื่องจากแต่ละบริษัทไม่ได้ Listed ในตลาดหลักทรัพย์)

1. Deloitte รายได้ปี 2022 เท่ากับ 2.06 ล้านล้านบาท
2. PwC รายได้ปี 2022 เท่ากับ 1.75 ล้านล้านบาท
3. EY รายได้ปี 2022 เท่ากับ 1.58 ล้านล้านบาท
4. KPMG รายได้ปี 2022 เท่ากับ 1.20 ล้านล้านบาท

นอกจากตรวจสอบบัญชีแล้ว BIG4 ยังดำเนินธุรกิจในด้านอื่น ๆ อีกหลายด้านที่เกี่ยวข้องกับการทำธุรกิจ เช่น

- ที่ปรึกษา (Advisory)
- ด้านภาษี (Tax)
- ด้านกฎหมาย (Legal)

อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจะใช้ผู้ตรวจสอบบัญชีที่เก่งกาจแค่ไหน จากบริษัทที่ใหญ่เพียงใด ก็อาจไม่สามารถที่จะตรวจสอบบัญชีออกมาได้อย่างถูกต้อง 100% ทุกบาททุกสตางค์ เนื่องจากผู้ตรวจสอบบัญชีนั้นมีหน้าที่ตรวจสอบให้ถูกต้องตามที่ควรในสาระสำคัญตามมาตรฐานการรายงานทางการเงิน

ซึ่งส่วนใหญ่ ก็มาจากตัวบริษัทที่เป็นผู้ให้ข้อมูล ว่าเป็นไปตามหลักมาตรฐานบัญชีหรือไม่ ซึ่งเป็นวิธีปฏิบัติที่ใช้กันทั่วโลก

ดังนั้นหากเหล่าผู้บริหารของบริษัทจงใจปกปิดข้อมูลบางอย่างต่อบุคคลภายนอกอย่างผู้ตรวจสอบบัญชีแล้ว ก็ถือเป็นเรื่องยากในระดับหนึ่งที่ผู้ตรวจสอบบัญชีจะพบเจอได้

ยกเว้นหากโชคดี เจอตัวเลขหรือข้อมูลที่น่าสงสัยแล้วทำการสอบถามไปยังบริษัท ซึ่งหากไม่ได้รับการเข้าถึงข้อมูลที่จำเป็นหรือไม่ครบถ้วน ผู้ตรวจสอบบัญชีจะมีสิทธิ์ในการให้ความเห็นแบบมีเงื่อนไข หรือแจ้งข้อสังเกตต่าง ๆ ให้ผู้ใช้ได้รู้

ดังนั้นนอกจากความสามารถของผู้ตรวจสอบบัญชีแล้ว
สิ่งที่จะทำให้งบการเงินนั้นสะท้อนภาพสถานะทางการเงินที่แท้จริงของบริษัทได้มากไม่แพ้กัน คงเป็นเรื่องของ จริยธรรม และความจริงใจในการประกอบธุรกิจ ของเหล่าผู้บริหารเอง

เหมือนเรื่องของ STARK ที่เป็นมหากาพย์ตกแต่งงบการเงิน จนเกิดความเสียหายนับหมื่นล้านบาท และส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่นต่อตลาดทุนของไทย ซึ่ง STARK เอง ก็ใช้ผู้ตรวจสอบบัญชีที่อยู่ใน BIG4 เช่นกัน..