จับสัญญาณ “3 ธงแดง” ที่ควรระวัง ในงบกระแสเงินสด /โดย ลงทุนแมน
เวลาอ่านงบการเงิน นักลงทุนส่วนใหญ่มักมองหา และให้ความสำคัญกับ “กำไรสุทธิ” เป็นอันดับแรก ๆ

แต่ในบางครั้ง แม้ผลประกอบการของธุรกิจ อย่างรายได้และกำไร จะเป็นไปในทิศทางที่ดีอย่างต่อเนื่อง
บริษัทบางแห่ง กลับมีปัญหาสภาพคล่อง จนถึงขั้นล้มละลาย

นอกจากนี้ ในช่วงที่ผ่านมา ก็มีหลายบริษัทที่ใช้วิธีการตกแต่งบัญชี เพื่อให้กำไรที่ประกาศออกมา
ไม่ตรงกับความเป็นจริง

เพื่อลดความเสี่ยงจากเรื่องนี้
นั่นทำให้นักลงทุนต้องให้ความสำคัญกับ “งบกระแสเงินสด” มากขึ้น

อย่างไรก็ตาม การวิเคราะห์งบกระแสเงินสด ก็เหมือนกับงบอื่น ๆ ตรงที่ มีจุดที่ควรจะระวังเช่นเดียวกัน
โดยเฉพาะจุดที่น่าสงสัย หรือ “ธงแดง (Red Flag)”

แล้วธงแดงในงบกระแสเงินสด จะเป็นแบบไหนได้บ้าง ?
ลงทุนแมนจะเล่าให้ฟัง
╔═══════════╗
ติดตามข่าวเศรษฐกิจแบบเน้น ๆ จากหลายเพจได้ใน Blockdit - คอนเทนต์แพลตฟอร์มที่มีผู้ใช้งานเป็นประจำ 2 ล้านคน ลองใช้ฟรี blockdit.com/download
╚═══════════╝
งบกระแสเงินสด เป็นงบการเงินที่บ่งบอกถึง “เงินสด”
ที่ไหลเข้าหรือออกจากกิจการ เปรียบเสมือนเลือดที่ไหลเวียนอยู่ในร่างกายเรา

โดยที่รายการต่าง ๆ ที่อยู่ในงบกระแสเงินสดนั้น จะมาจากการเคลื่อนไหว การไหลเข้า-ออกของเงินสดจริงในบริษัท

แตกต่างจากรายได้หรือค่าใช้จ่าย ในงบกำไรขาดทุน ที่ใช้เป็นลักษณะเกณฑ์คงค้าง (Accrual Basis) หรือสามารถรับรู้รายได้-ค่าใช้จ่ายเข้ามาได้เลย แม้จะยังไม่มีการเคลื่อนไหวของเงินสดจริง ๆ เลยก็ตาม

สำหรับงบกระแสเงินสด แบ่งออกเป็น 3 แหล่งกิจกรรมหลักของบริษัท

- กระแสเงินสดจากกิจกรรมดำเนินงาน (CFO)
เป็นเงินสดที่ได้มาหรือใช้ไป ในการดำเนินงานปกติของธุรกิจ
เช่น รายได้จากการขายสินค้า ค่าต้นทุนวัตถุดิบ ค่าพนักงาน ค่าเช่า รวมไปถึงสินทรัพย์และหนี้สินจากการดำเนินธุรกิจ เช่น เจ้าหนี้การค้า ลูกหนี้การค้า สินค้าคงเหลือ

- กระแสเงินสดจากกิจกรรมการลงทุน (CFI)
เป็นเงินสดที่ได้มาหรือใช้ไป ในกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการลงทุนของบริษัท เช่น การลงทุนซื้อเครื่องจักร ที่ดิน อาคารสำนักงาน และซื้อสินทรัพย์ถาวรต่าง ๆ

หรือการลงทุนในหลักทรัพย์ (เช่น หุ้น, ตราสารหนี้) บริษัทย่อย บริษัทร่วม และกิจการร่วมค้า

รวมไปถึงการขาย เช่น ขายที่ดิน อาคาร หรืออุปกรณ์ที่ไม่ได้ใช้งานแล้ว

- กระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงิน (CFF)
เป็นเงินสดที่ได้มาหรือใช้ไป ในกิจกรรมจัดหาเงินทุนเพื่อการขยายกิจการ เช่น เงินจากการกู้ยืมหรือเพิ่มทุน
รวมถึงการจ่ายคืนเจ้าหนี้ หรือจ่ายให้กับผู้ถือหุ้น เช่น เงินปันผล

ซึ่งพอเป็นการไหลเข้าออกของเงินสดจริง ๆ ทำให้ตกแต่งบัญชีได้ค่อนข้างยาก
ที่ผ่านมา งบกระแสเงินสด จึงถูกใช้เป็นเครื่องมือตรวจสอบการตกแต่งบัญชีในงบกำไรขาดทุนอีกชั้นหนึ่ง

แล้วธงแดงในงบกระแสเงินสดที่เราควรระวัง มีอะไรบ้าง ?

1. กระแสเงินสดจากกิจกรรมดำเนินงาน (CFO) ติดลบ

ถ้าเราเจอ CFO ติดลบ หมายความว่า เงินสดไหลออกไป มากกว่าไหลเข้าบริษัท จากการดำเนินธุรกิจหลัก ซึ่งเป็นสัญญาณที่ไม่ค่อยดี

โดยเราต้องไปหาสาเหตุของการติดลบนี้ให้เจอ และวิเคราะห์ต่อว่า มาจากสาเหตุชั่วคราวหรือถาวร

เกิดจากปัจจัยภายนอก เช่น ภาวะเศรษฐกิจ ซึ่งกระทบทั้งอุตสาหกรรม หรือปัจจัยภายใน เช่น บริษัทนั้น ๆ ควบคุมต้นทุนได้ไม่ดี หรือต้องลดราคาเพื่อกระตุ้นยอดขาย

นอกจากนี้ ถ้าหากบริษัทไหน มีกำไรสุทธิเป็นบวก ในงบกำไรขาดทุน แต่ CFO ติดลบ หรือน้อยกว่ากำไรสุทธิมาก ๆ อาจบ่งชี้ถึงปัญหาที่ไม่ดี เช่น มีปัญหาในการเก็บเงินจากลูกหนี้ หรือมีสินค้าคงเหลือเพิ่มมากขึ้น ไม่สัมพันธ์กับยอดขาย

ซึ่งถ้า CFO ติดลบต่อเนื่องหลายปี ก็มีโอกาสสูงมากที่ “ยิ่งทำ ยิ่งเจ๊ง” และอาจนำไปสู่การล้มละลาย
เพราะการดำเนินธุรกิจหลัก ไม่สามารถทำเงินให้บริษัทได้เลย

โดยบริษัทที่ดี ควรสร้างกระแสเงินสดจากการดำเนินงานได้อย่างต่อเนื่อง และเติบโตมากขึ้นเรื่อย ๆ
ซึ่งบริษัทที่ทำได้ ก็จะเป็นเหมือนเครื่องจักรผลิตเงินสด ให้แก่ผู้ถือหุ้นนั่นเอง

อย่างไรก็ตาม ธุรกิจบางประเภท มักมี CFO ติดลบได้เป็นปกติ เช่น ธุรกิจสินเชื่อรายย่อย ที่ต้องมีการปล่อยกู้และเก็บดอกเบี้ย
เพราะจะต้องปล่อยกู้เงินสดออกไปก้อนใหญ่ ก่อนที่จะทยอยเก็บดอกเบี้ย และเงินต้นคืน

ดังนั้น เราก็ต้องพิจารณาเรื่อง ธรรมชาติโมเดลธุรกิจ ของบริษัทนั้น ๆ ประกอบด้วย

2. กระแสเงินสดจากกิจกรรมการลงทุน (CFI) เป็นบวก

ถ้าเราเจอ CFI เป็นบวก หมายความว่า บริษัทมีเงินสดจากการลงทุนเข้ามา มากกว่าที่ไหลออกไป ในส่วนการลงทุนของบริษัท

ซึ่งเราต้องไปดูว่า รายการไหนที่มีมูลค่ามากอย่างมีนัยสำคัญ จนส่งผลให้ CFI เป็นบวก ตัวอย่างเช่น

- ขายสินทรัพย์ถาวร อย่างเครื่องจักร อาคารโรงงาน
- ขายหุ้นในบริษัทลูก
- ขายทรัพย์สินทางปัญญา
ซึ่งถ้าหาก CFI เป็นบวก จากตัวอย่างข้างต้นนี้ ก็ต้องดูเหตุผลของการขายว่า เป็นเพราะอะไร

ถ้าเป็นในแง่ดี ก็อาจมาจากการขายสินทรัพย์ที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์ การปรับโครงสร้างสินทรัพย์ของบริษัท
หรือตัดขายหุ้นบริษัทลูกที่ไม่ทำกำไรออกไป

แต่ถ้าหากสินทรัพย์เหล่านั้น มีอายุไม่นานมาก และยังคงสร้างประโยชน์ที่คุ้มค่าได้อยู่

การขายสินทรัพย์เหล่านี้ อาจสะท้อนถึงปัญหาสภาพคล่องทางการเงินของบริษัท หรือการวางแผนการลงทุนที่ไม่มีประสิทธิภาพของผู้บริหาร

3. กระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงิน (CFF) เป็นบวก

ถ้าเราเจอ CFF เป็นบวก หมายความว่า บริษัทมีเงินสดไหลเข้ามากกว่าไหลออก จากการจัดหาเงินทุน

ซึ่งการที่ CFF เป็นบวกต่อเนื่องหลายปี อาจเป็นสัญญาณที่ต้องจับตาเป็นพิเศษ

ซึ่งปกติแล้วแหล่งเงินทุนของบริษัท จะมาจากผู้ถือหุ้นและการกู้ยืม

โดยเงินที่ไหลเข้ามาใน CFF ที่มาจากการกู้ยืมมากขึ้นเรื่อย ๆ มักมาพร้อมกับภาระดอกเบี้ย ที่กระทบต่อผลประกอบการของบริษัท

และหากบริษัทแบกรับหนี้สินมากไป ก็เสี่ยงต่อการผิดนัดชำระหนี้ในอนาคต

ส่วนการเพิ่มทุนของบริษัทอยู่เรื่อย ๆ ถือเป็นการที่ต้องรบกวนเงินของผู้ถือหุ้น ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องดีนัก

แถมอาจสะท้อนถึงความอ่อนแอของธุรกิจ ที่ไม่สามารถอยู่ได้ด้วยตัวเอง จากการดำเนินธุรกิจตามปกติ

หรือหากเพิ่มทุนแบบ Private Placement ที่เป็นการออกหุ้นใหม่ให้นักลงทุนเฉพาะกลุ่ม ก็ส่งผลให้ผู้ถือหุ้นเดิมสูญเสียสัดส่วนการถือหุ้น (Dilution Effect) อีกด้วย

อย่างไรก็ตาม รายการการกู้ยืมหรือการเพิ่มทุนนั้น
ก็มีผลดี ในกรณีที่บริษัทนำเงินที่ได้มาไปขยายกิจการ หรือลงทุนในโครงการใหม่ ๆ ที่ได้สร้างประโยชน์กับผู้ถือหุ้นอย่างคุ้มค่า

แต่อีกมุมในแง่ลบ บริษัทก็อาจมีปัญหาฐานะทางการเงิน ขาดสภาพคล่อง ซึ่งจำเป็นต้องอาศัยเงินทุนอยู่เรื่อย ๆ

หรือกรณีร้ายแรงที่สุด เป็นการเอาเงินทุนที่ได้มา พร่องเงินออกจากบริษัท ผ่านการลงทุนที่น่าสงสัย อย่างเช่น การลงทุนในสินทรัพย์หรือบริษัทที่เกี่ยวโยงกัน ในราคาสูงเกินจริง

ทั้ง 3 กรณีนี้ ถือเป็น Checklist พื้นฐานในการดูงบกระแสเงินสด เท่านั้น

ซึ่งเป็นการมาร์กธงแดง ให้เราไปหาที่มาที่ไปของรายการที่น่าสงสัยต่อ

โดยเฉพาะความสอดคล้องของ งบกระแสเงินสด และงบกำไรขาดทุน เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดเหตุการณ์ “ขายได้กำไรดี แต่เจ๊งเพราะขาดสภาพคล่อง”

และที่สำคัญเลยคือ ควรต้องดูงบการเงิน ประกอบกับปัจจัยอื่น ๆ นอกงบ ร่วมด้วย เพราะจะช่วยให้เรามีมุมมองที่ครบถ้วน และรอบคอบมากขึ้น..
╔═══════════╗
ติดตามข่าวเศรษฐกิจแบบเน้น ๆ จากหลายเพจได้ใน Blockdit - คอนเทนต์แพลตฟอร์มที่มีผู้ใช้งานเป็นประจำ 2 ล้านคน ลองใช้ฟรี blockdit.com/download
╚═══════════╝
ติดตามลงทุนแมนได้ที่
Website - longtunman.com
Blockdit - blockdit.com/longtunman
Facebook - facebook.com/longtunman
Twitter - twitter.com/longtunman
Instagram - instagram.com/longtunman
YouTube - youtube.com/longtunman
TikTok - tiktok.com/@longtunman
Spotify - open.spotify.com/show/4jz0qVn1AL7tRMHiTvMbZH
Apple Podcasts - podcasts.apple.com/th/podcast/ลงทุนแมน/id1543162829
Soundcloud - soundcloud.com/longtunman