ญี่ปุ่น กำลังทวงคืน เจ้าแห่งการผลิตชิป จากไต้หวันและเกาหลีใต้ /โดย ลงทุนแมน
ย้อนไปช่วงทศวรรษ 1980 ประเทศญี่ปุ่น เคยเป็นเจ้าตลาดผู้ผลิตชิปมาก่อน ด้วยส่วนแบ่งมากถึงครึ่งหนึ่งของโลก

แต่ปัจจุบัน ญี่ปุ่นมีส่วนแบ่งในตลาดไม่ถึง 10% ถูกบริษัทจากประเทศอื่น ๆ แซงหน้าขึ้นมาแทน ไม่ว่าจะเป็น ไต้หวัน ที่มี TSMC หรือเกาหลีใต้ ที่มี Samsung

พออุตสาหกรรมชิปยังคงเป็นเมกะเทรนด์ที่เติบโตต่อเนื่อง จึงทำให้รัฐบาลญี่ปุ่นไม่อาจนิ่งเฉยกับสถานการณ์นี้ได้อีกต่อไป

แล้วญี่ปุ่นกำลังวางแผน ทวงความเป็นเจ้าแห่งการผลิตชิปคืนมาอย่างไร ?
ลงทุนแมนจะเล่าให้ฟัง
╔═══════════╗
ภาวะเงินเฟ้อ ตลาดผันผวนแบบนี้ ติดตามข่าวเศรษฐกิจแบบเน้น ๆ จากหลายเพจได้ใน Blockdit - คอนเทนต์แพลตฟอร์มที่มีผู้ใช้งานเป็นประจำ 2 ล้านคน ลองใช้ฟรี blockdit.com/download
╚═══════════╝
ปี 1989 ผู้เล่นชั้นนำ 10 อันดับแรกของอุตสาหกรรมผลิตชิป เป็นบริษัทสัญชาติญี่ปุ่นถึง 6 ราย ได้แก่ NEC, Toshiba, Hitachi, Fujitsu, Mitsubishi และ Matsushita ที่ครองส่วนแบ่งตลาดรวมกันถึง 50%

แต่หลังจากนั้น วงการชิปญี่ปุ่น ต้องเผชิญความท้าทายหลายอย่าง เช่น

- ปัญหาความขัดแย้งกับสหรัฐอเมริกาเรื่องการค้า จนต้องจำกัดการส่งออกชิป

- การปรับตัวเข้าสู่โมเดลธุรกิจรับจ้างผลิตที่ช้าเกินไป ทำให้พลาดฐานลูกค้าใหม่ ๆ

- ขาดการลงทุนวิจัยเทคโนโลยีที่ต่อเนื่อง จึงเริ่มสูญเสียความสามารถในการแข่งขัน

กลายเป็นโอกาสของบริษัทอื่นที่ก้าวขึ้นมาแทนที่
โดยเฉพาะคนที่เชี่ยวชาญในโมเดลธุรกิจรับจ้างผลิต วิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีมาอย่างสม่ำเสมอ ดังเช่น TSMC และ Samsung

จนกระทั่งล่าสุด บริษัทญี่ปุ่นเหลือส่วนแบ่งในตลาดผลิตชิป ไม่ถึง 10% เท่านั้น รวมทั้งเทคโนโลยีการผลิตก็ยังตามหลังคู่แข่งอยู่หลายสิบปี

โดยโรงงานทันสมัยสุดในญี่ปุ่นของบริษัท Renesas สามารถผลิตชิปได้ขนาดเล็กสุด 40 นาโนเมตร แต่ TSMC หรือ Samsung มีเทคโนโลยีที่ผลิตชิปได้ขนาดเล็กถึง 7-9 นาโนเมตรแล้ว (ปัจจุบันผลิตชิปได้เล็กสุด 3 นาโนเมตร)

พอเป็นเช่นนี้ จึงไม่น่าแปลกใจที่รัฐบาลญี่ปุ่นต้องการไล่ตามประเทศอื่นให้ทันอีกครั้ง เพราะธุรกิจเซมิคอนดักเตอร์ ถือเป็นฟันเฟืองสำคัญสำหรับเทรนด์เศรษฐกิจในอนาคต

โดยในปี 2021 ได้มีการประกาศนโยบายฟื้นฟูอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ภายในประเทศ และคาดว่าจะใช้งบประมาณเพื่อสนับสนุนการลงทุนให้ภาคเอกชน สะสมรวมทั้งหมด 2,400,000 ล้านบาท ภายในปี 2030

ซึ่งกลยุทธ์แรกที่ญี่ปุ่นใช้จุดประกายภาพรวมอุตสาหกรรมชิปในทันที คือการดึงเอาผู้ผลิตชั้นนำของโลก มาตั้งโรงงานในประเทศ

รายแรกคือ TSMC ที่ตกลงตั้งโรงงานผลิตชิป 2 แห่งในเกาะคีวชู รวมมูลค่าเงินลงทุน 740,000 ล้านบาท

โดยโรงงานแห่งแรก ร่วมทุนกับบริษัทญี่ปุ่นอย่าง Sony และ Denso รวมทั้งได้รับเงินสนับสนุนจากรัฐบาลญี่ปุ่น 120,000 ล้านบาท

ซึ่งใช้เทคโนโลยีผลิตชิปได้ขนาด 12-28 นาโนเมตร และคาดว่าจะเริ่มดำเนินการเชิงพาณิชย์ได้ในช่วงปลายปี 2024 นี้

ส่วนโรงงานแห่งที่ 2 จะร่วมทุนกับ Toyota และรัฐบาลญี่ปุ่นก็พร้อมให้เงินสนับสนุนอีก 180,000 ล้านบาท

และคราวนี้มีแผนใช้เทคโนโลยีผลิตชิปขนาด 6-7 นาโนเมตร ซึ่งเหมาะกับการนำไปใช้ในอุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้า, สินค้าอิเล็กทรอนิกส์ และระบบ AI คาดว่าจะเริ่มดำเนินการเชิงพาณิชย์ได้ในปี 2027

ทั้งนี้ เกาะคีวชู เป็นสถานที่ที่ญี่ปุ่นพยายามปลุกปั้นให้เป็น “Silicon Island” หรือศูนย์กลางการผลิตชิปของประเทศโดยเฉพาะ เนื่องจากมีโรงงานของบริษัทท้องถิ่นตั้งอยู่ด้วย เช่น Sony, Toshiba, Renesas

พอเป็นแบบนี้ จึงทำให้ผู้ผลิตชิปรายอื่น ๆ สนใจตาม TSMC เข้ามามีส่วนร่วมในญี่ปุ่นเหมือนกัน

ไม่ว่าจะเป็น Micron บริษัทชั้นนำจากสหรัฐฯ ที่ประกาศเพิ่มการลงทุนอีก 136,000 ล้านบาท เพื่อพัฒนาเทคโนโลยีโรงงานผลิตชิปหน่วยความจำ ในเมืองฮิโรชิมะ

หรือ Samsung ที่วางแผนเข้ามาตั้งศูนย์วิจัยด้านเซมิคอนดักเตอร์ในเมืองโยโกฮามะ ด้วยเงินลงทุนมูลค่า 10,000 ล้านบาท ซึ่งเป็นเงินสนับสนุนจากรัฐบาลญี่ปุ่นกว่า 4,800 ล้านบาท

และเมื่อสภาพแวดล้อมเอื้ออำนวย ก็ย่อมส่งผลให้ภาคธุรกิจและตลาดแรงงานญี่ปุ่น เกิดการเรียนรู้และพัฒนาทักษะไม่มากก็น้อย

ซึ่งแน่นอนว่าในขั้นถัดไป ญี่ปุ่นก็คงต้องการมีโรงงานผลิตชิปที่มีเทคโนโลยีทันสมัยเป็นของตัวเอง

เลยเป็นที่มาของการก่อตั้งบริษัทชื่อว่า Rapidus ในปี 2022 ซึ่งร่วมทุนกันระหว่างภาครัฐ และบริษัทเอกชน 8 แห่ง คือ Sony, Toyota, Denso, SoftBank, NTT, Kioxia, NEC, Mitsubishi

โดยบริษัทแห่งนี้จะลงทุนก่อสร้างโรงงานผลิตชิป มูลค่า 1,200,000 ล้านบาท ซึ่งได้รับเงินสนับสนุนจากรัฐบาลญี่ปุ่นเป็นจำนวน 143,000 ล้านบาท

เพื่อเป้าหมาย ให้ประเทศสามารถผลิตชิปขนาด 2 นาโนเมตร ได้ภายในปี 2027 มาแข่งขันกับ TSMC และ Samsung ที่จะใช้เทคโนโลยีนี้ตั้งแต่ปี 2025 เป็นต้นไป

และอีกปัจจัยหนึ่ง ที่ญี่ปุ่นมองว่าเป็นจุดแข็งในการส่งเสริมอุตสาหกรรมชิป คือ ความเป็นผู้นำในธุรกิจวัสดุอุปกรณ์ต้นน้ำ ที่ใช้ในการผลิตชิป

ตัวอย่างเช่น ชิ้นส่วน, ฟิล์ม, สารเคมีขั้นสูง, ระบบต่าง ๆ บนแผ่นซิลิคอน ก็จะมีบริษัท Tokyo Electron, Screen Holdings และ Shin-Etsu เป็นต้น ครองส่วนแบ่งตลาดแต่ละประเภทอยู่มากกว่า 50%

จากการดำเนินกลยุทธ์ทั้งหมดนี้ รัฐบาลญี่ปุ่นจึงคาดหวังว่า อุตสาหกรรมชิปจะต้องมีรายได้มากกว่า 3,600,000 ล้านบาท หรือเพิ่มขึ้น 3 เท่าตัวจากปัจจุบัน ภายในปี 2030

ซึ่งก็ต้องติดตามกันต่อไปว่า ในความเป็นจริงนั้น ญี่ปุ่นจะสามารถทวงคืนพื้นที่ในสมรภูมิการผลิตชิปได้มากแค่ไหน

แต่อย่างน้อย ๆ การกำหนดทิศทางนโยบายที่ชัดเจน ประกอบกับการจัดสรรงบประมาณภาครัฐ มาสนับสนุนทั้งโรงงานผลิตและศูนย์วิจัยเทคโนโลยีจำนวนมหาศาล

ก็น่าจะช่วยให้อุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ของญี่ปุ่น ก้าวหน้าไปในทางที่ดีขึ้น ดีกว่ารอวันถอยหลังไปเรื่อย ๆ และมองดูคนอื่นทิ้งห่างออกไป โดยไม่ทำอะไรเลย..
╔═══════════╗
ภาวะเงินเฟ้อ ตลาดผันผวนแบบนี้ ติดตามข่าวเศรษฐกิจแบบเน้น ๆ จากหลายเพจได้ใน Blockdit - คอนเทนต์แพลตฟอร์มที่มีผู้ใช้งานเป็นประจำ 2 ล้านคน ลองใช้ฟรี blockdit.com/download
╚═══════════╝
ติดตามลงทุนแมนได้ที่
Website - longtunman.com
Blockdit - blockdit.com/longtunman
Facebook - facebook.com/longtunman
Twitter - twitter.com/longtunman
Instagram - instagram.com/longtunman
YouTube - youtube.com/longtunman
TikTok - tiktok.com/@longtunman
Spotify - open.spotify.com/show/4jz0qVn1AL7tRMHiTvMbZH
Apple Podcasts - podcasts.apple.com/th/podcast/ลงทุนแมน/id1543162829
Soundcloud - soundcloud.com/longtunman
References
-https://fortune.com/asia/2024/03/02/japan-lost-early-lead-chips-korea-taiwan-tsmc-project-morris-chang-renaissance-of-semiconductors/
-https://www.cnbc.com/2024/04/02/japan-approves-3point9-billion-in-subsidies-to-domestic-chip-maker-rapidus-.html
-https://asia.nikkei.com/Spotlight/The-Big-Story/Japan-s-chip-reboot-TSMC-Samsung-Micron-pave-way-for-silicon-revival
-https://finance.yahoo.com/news/japan-bets-67-billion-become-210013021.html